I år er det 20 år sidan Store norske leksikon kom på nett. Det er 13 år sidan Kunnskapsforlaget gav ut Store norske leksikon i papirform for siste gong. Det er 10 år sidan Kunnskapsforlaget gav opp å drive leksikonet vidare. Og det er 6 år sidan den ideelle foreininga Store norske leksikon vart etablert; det er vi som driv leksikonet i dag.

Korleis har Store norske leksikon vakse dei siste ti åra? Eg har gjort ein del søk i databasen vår, og er nesten forundra over kor mykje større leksikonet har blitt på ti år.

Dersom vi hadde gjeve ut Store norske leksikon i bokform i dag (det har vi ingen planar om), ville det vore rundt 51 band.

Tekstbasen vi overtok frå Kunnskapsforlaget i 2010 var i svært stor grad basert på papirleksikonet som kom ut frå 2005 til 2007. Det siste papirleksikonet var på 16 band. Det var på ca. 121 millionar teikn; i dag har vi ca. 343 millionar teikn og svært mange fleire bilete og illustrasjonar.

Frå 2010 til i dag har vi «berre» publisert 30 000 nye artiklar. Men i tillegg har vi oppdatert 127 000 artiklar som kom frå papirleksikonet, og vi har sletta meir enn 40 000 artiklar. I dag har vi 183 000 artiklar.

80 prosent av artiklane vi overtok frå papirleksikonet er blitt meir enn dobbelt så lange enn dei var i den siste bokutgåva. Det vil seie at det ikkje er så mykje att av tekstane frå papirleksikonet på snl.no i dag. Artiklane har blitt mykje lengre, dei har blitt utvida, oppdatert og fornya. Heldigvis.

Papirleksikonet Store norske leksikon var eit fantastisk verk, og var i 2007 det beste leksikonet som hadde blitt gjeve ut i Noreg nokon gong. Det dekte så og seie alle fagområde, var sånn nokolunde oppdatert, og vart laga av fagfolk frå heile landet. Men det var prega av å vere laga for papir: Artiklane var i snitt svært korte og meiningsinnhaldet var så komprimert at det er vanskeleg å lese tekstane på skjerm i dag.

I dag er vi framleis prega av papirleksikonet: Kategoriseringsstrukturen vår er i stor grad henta frå papirleksikonet, den redaksjonelle modellen der fagfolk og akademikarar skriv innhaldet er i stor grad henta frå papirleksikonet og hovudtyngda av oppslagsorda våre er frå papir.

Men sjølve innhaldet – artiklane – er i dag i svært liten grad basert på papirleksikonet. Dei er oppdatert, utvida og fornya av fagfolk frå heile landet. I dag har vi 900 fagansvarlege i leksikonet, som skal passe på at artiklane er oppdaterte og korrekte.

Hittil i 2020 har 46 528 artiklar i SNL blitt oppdaterte. Det er litt fleire enn i heile 2019, og det er det høgaste talet oppdaterte artiklar nokon sinne i leksikonhistoria.

2020 er eit spesielt år på fleire måtar.

2020 er koronaåret

Mange frilansforfattarar mista alle andre oppdrag i vår, og gjennom eit samarbeid med NFFO og Fritt Ord har SNL delt ut skriveoppdrag og honorar til 103 kriseramma frilansforfattarar. 103 nye bidragsytarar har både gjeve mykje godt innhald og fått opp oppdateringstakta i leksikonet.

Pandemien har også gjort at lesinga av leksikonet har auka kraftig. I mars, april og mai hadde vi for fyrste gong over tre millionar unike brukarar (lesarar) i månaden, og brukartala hittil i år ligg 31 prosent over fjoråret.

Artiklane i leksikonet er lese 101 millionar gongar det siste året, det er fyrste gong vi har passert 100-millionar-grensa.

2020 er også «95 prosent oppdatert»-året

2020 er også året der vi i redaksjonen i Store norske leksikon håpar å få redigert og kvalitetskontrollert så og seie alt innhaldet vi overtok frå Kunnskapsforlaget. «95 prosent oppdatert» har vore mantraet i år.

Fram til i år har vi prioritert å oppdatere dei mest lesne artiklane. Dei minst lesne artiklane har vore nedprioritert, og i januar hadde vi over 45 000 lite lesne artiklar som ikkje hadde blitt oppdatert på minst 15 år. I sum var desse knapt lese, og stod for berre 4 prosent av lesinga av leksikonet. Mange av dei uoppdaterte artiklane var korte ordforklaringar og anna innhald som eigentleg ikkje treng oppdatering, men mykje var også dårleg og utdatert.

I år har vi verkeleg fått gjort noko med oppdateringsprosenten: Vi har oppdatert 18 003 uoppdaterte artiklar, i tillegg til at 28 525 andre artiklar også er oppdaterte.

I januar i år var 26 prosent av artiklane uoppdaterte. No er det 15 prosent. I januar neste år håpar eg at vi kan feire at det er under 5 prosent av artiklane som er uoppdaterte.

• 

2020 er året leksikonet har auka mest i omfang

Hittil i år har leksikonet auka med 17 millionar teikn. Det er eit ganske abstrakt tal om ein ikkje er vand med å telje bokstavar, men det tyder at leksikonet er 9 prosent større enn ved årsskiftet fordi 39 890 artiklar har blitt oppdatert og utvida. Dersom vi framleis hadde gjeve ut papirleksikon, ville 17 millionar teikn vore om lag 2,5 band.

Det har heller aldri vore fleire bilete i leksikonet. Hittil i år er det lagt inn 19 000 nye bilete, og det er no 112 000 bilete i leksikonet. Det er framleis alt for få bilete, men det går framover.

2020 er året med flest bidragsytarar

Akkurat no er det 891 fagansvarlege i SNL, meir enn nokon sinne tidlegare. Det er rekruttert 146 nye i år (det er også ny rekord), og 54 er gått ut.

Hittil i år har vi hatt 1294 aktive bidragsytarar i SNL, litt fleire enn på same tid i fjor.

I mars 2020 hadde Store norske leksikon for fyrste gong over 3 millionar lesarar på éin månad. Totalt var det 3 114 279 unike brukarar innom snl.no i mars, og leksikonartiklane vart lese 12 millionar gongar denne månaden.

Årsaka til dei høge brukartala er koronakrisa. Medisinartiklane i SNL er blitt lese svært mykje dei siste to vekene, og i tillegg blir leksikonet mykje brukt i heimeundervisning.

Sjå Leksikonlesing i koronatider for meir om bruken av leksikonet dei to fyrste vekene av koronakrisa.

To veker med koronatiltak – korleis har det påverka Store norske leksikon? Kort oppsummert: 16 prosent fleire brukarar, 20 prosent auke i artikkellesing og 47 prosent auke i artikkeloppdatering.

I denne posten samanliknar eg statistikken for Store norske leksikon for perioden torsdag 12. til torsdag 26. mars 2020 med torsdag 14. til torsdag 28. mars 2019.

16 prosent fleire unike brukarar

I løpet av dei to siste vekene har 1,8 millionar unike brukarar vore innom SNL.no, mot 1,5 mill. i den same perioden i fjor.

På det meste har vi hatt 5500 brukarar per sekund innom SNL.no, mest på dagtid mellom 10 og 13.

Andelen brukarar frå desktop (datamaskin) har faktisk auka, i 2020 er halvparten av brukarane på desktop. Mobilbruken har òg auka litt, (frå 40 til 44 prosent), medan bruken frå nettbrett er meir enn halvert (frå 11 til 5 prosent). Eg vil gjette på at dette er fordi mange skulelevar aldri rakk å ta med seg nettbretta sine heim før skulane stengde, og at mange elevar kanskje heller brukar PC når dei fyrst er heime.

Kor lang tid folk er innom har også auka kraftig: Dei to siste vekene har gjennomsnittslesaren vore innom i fire og eit halvt minutt, eitt minutt meir enn same periode i 2019. Fire minutt høyrast ikkje så mykje ut, men det er eit svært høgt tal om ein tek høgde for at mange av lesarane våre berre er innom nokre få sekund for å sjekke ein liten faktaopplysning.

20 prosent auke i artikkellesing

I løpet av dei to siste vekene er artiklane på SNL.no lese 6,1 millionar gongar, mot 5,0 mill. i den same perioden i fjor.

Om vi ser på lesing per time, ser vi at ein større andel av lesinga har flytta seg til dagtid. Bruken av leksikonet har auka kraftig mellom kl 9 og 14, og gått tilsvarande ned på kveldstid. Tidlegare har vi sett at spesielt medisinstoffet er mest lese på ettermiddagar og kveld, no er lesinga av alle kategoriane større på dagtid.

Vi ser den same tendensen om vi ser på unike brukarar per time dei siste to vekene samanlikna med vekene i 2019. Toppane no i 2020 er mykje høgare enn i 2019, både fordi fleire er innom leksikonet, men også fordi meir av bruken har flytt seg til dagtid.

Kva les folk i leksikonet?

Topplistene over dei mest lesne artiklane i SNL er til vanleg veldig dominert av skuleelevar. Slik er det også i koronatidene – alle skuleelevar i landet har heimeundervisning, og mange av dei brukar tydeleg SNL i denne tida.

Topplistene våre i 2020 er altså dominert av pandemi og skulefag, medan 2019-topplista er dominert av berre skulefag.

Om vi ser på kategori-nivå er derimot biletet eit heilt anna. Som vanleg er medisinstoffet det aller mest leste på kategorinivå, men medisin-stoffet har faktisk lågare del av lesinga i 2020 samanlikna med 2019 (!). I 2019 stod medisinstoffet for 23 prosent av alle sidevisningane i SNL, mens det i 2020 var eitt prosengpoeng lågare.

I absolutte tal er det auka lesing av alle kategoriar, men det er interessant å sjå at lesinga faktisk er jamnare spreidd ut over kategoriane i 2020 enn i 2019.

Dette kjem av at det blir lese mange fleire artiklar i løpet av desse to vekene i 2020 enn i 2019.

47 prosent fleire oppdaterte artiklar

I løpet av dei to vekene «alle» har hatt heimekontor har det blitt oppdatert 4008 artiklar i leksikonet, 47 prosent fleire enn i den same perioden som i fjor.

Innhaldet i SNL blir i hovudsak oppdatert av fagansvarlege. Ein fagansvarleg er ein tilknytt fagekspert som har ansvar for ein eller fleire kategoriar i leksikonet. Fleirtalet av dei fagansvarlege er forskarar ved eitt av universiteta.

Mange av dei fagansvarlege har heimekontor, undervisning er avlyst, konferansar og seminar er utsett. Så kva gjer ein då? Jo: Ein oppdaterer leksikon! 🙂

Mange av oppdateringane er naturleg nok knytt til medisin og den pågåande pandemien, men det er oppdateringar i alle kategoriane.

Grafane under viser utvikling i sidevisningar per for dei ti mest lesne artiklane i Store norske leksikon.

Sidevisningane er for det siste året.

I januar 2020 hadde vi fleire lesarar enn nokon gong: 2 900 655 unike brukarar var innom snl.no i løpet av månaden.

Lesinga av Store norske leksikon har stige mykje dei siste åra, og no er vi blant dei største norskpubliserte nettstadene.

Her er eit par grafar frå årsmeldinga vår for 2019. Vi håpar pilane peikar endå meir opp når vi skal oppsummere 2020 🙂

I november var det 2,4 millioner unike brukere innom snl.no; det er ny rekord. I år er det 111 år siden Norge fikk sitt første leksikon, og vi kan trygt slå fast at leksikon aldri har vært mer lest enn nå.

Bruken av snl.no har økt svært kraftig i høst, og vi i redaksjonen fryder oss over å se tallene stige.

De mest leste artiklene hittil i år er:

1. hinduisme
2. islam
3. buddhisme
4. jødedom
5. første verdenskrig
6. kristendom
7. Den kalde krigen
8. Den franske revolusjon
9. andre verdenskrig
10. den industrielle revolusjon
11. Norges litteraturhistorie
12. Henrik Ibsen
13. svartedauden
14. Norge
15. samer
16. Norge under andre verdenskrig
17. velferdsstat
18. norsk språkhistorie
19. bukspyttkjertelen
20. Adolf Hitler
21. kommunisme
22. opplysningstiden
23. fascisme
24. renessansen
25. Holocaust
26. dialekter i Norge
27. periodesystemet
28. middelalderen
29. Vietnamkrigen
30. artrose
31. etikk
32. nasjonalromantikk
33. realisme
34. narsissisme
35. EU
36. Ivar Aasen
37. FN
38. karbohydrater
39. nazisme
40. vikingtiden
41. hjernen
42. drivhuseffekten
43. hjertet
44. DNA
45. Parkinsons sykdom
46. atom
47. kabinettsspørsmål
48. demokrati
49. Norsk Ordbok
50. reformasjonen

Topplistene til Store norske leksikon for 2015 er dominert av religion, krig og konflikt + flyktningar og kommunevalet. Her er eit djupdykk i listene.

Store norske leksikon har 185 000 artiklar, fordelt på 3700 kategoriar. Desse artiklane vart lese 52 millionar gongar i 2015.

Dei 50 mest leste artiklane vart lese til saman 2,5 millionar gongar. Det betyr at topp 50 berre står for 5 prosent av dei totale lesartala, og at det er stor spreiing i kva som faktisk blir lese i leksikonet. Nesten alle 185 000 artiklar har blitt lese i året som gjekk, det er berre 4000  artiklar som ikkje har hatt ein einaste lesar.

Humaniora høgt oppe på artikkeltoppen, realfaga store i sum

Topp 50-lista finn du i botn av artikkelen (lista var så lang). På toppen av lista finn du islam, jødedom, buddhisme, den andre verdskrigen, hinduisme, den kalde krigen, fyrste verdskrigen, artrose, Noregs litteraturhistorie og den franske revolusjonen. Lista er dominert av artiklar som er aktuelle i skulen, og dei fleste er innanfor humaniora-fagfeltet.

Om vi ser på artiklane gruppert etter kategori får vi eit anna bilete; då er realfaga mykje større.

I boblegrafen nedanfor ser du kategoriane i leksikonet. Boblane varierer i storleik etter kor mange artiklar som har blitt lese i året som gjekk.

Mest leste hovudkategoriar

Store norske leksikon er delt inn i 3700 ulike kategoriar. Kategoriane er eit hierarki, i stolpegrafen nedanfor ser du kor mange gongar artiklane i dei ulike hovudkategoriane er lese.

Medisin er svært dominerande, sjølv om få av artiklane er inne på topp 50-lista. Lesinga er fordelt på svært mange av dei 17 000 artiklane i kategorien, f.eks. artrose (lese 71 000 gongar), bukspyttkjertelen (46 000) og diabetes (37 000).

Historie er òg blant dei dominerande kategoriane. Her er artiklane om krig og konflikt på topplista, mellom anna den andre verdskrigen (82 000), den kalde krigen (76 000), den fyrste verdskrigen (74 000) og den franske revolusjon (65 000).

Når vi hoppar ned til den tredje mest leste hovudkategorien kjem ein del overraskingar fram.  Samla er desse 13 000 artiklane lese 5 millionar gongar i 2015, og lesinga er spreidd godt ut over dei 13 000 artiklane i kategorien. Dei mest leste artiklane er velferdsstat (!), ytringsfridom og parlamentarisme.

Den verkeleg tabellinteresserte kan grave seg ned i detaljane i tabellen under. Her ser du også kor mange artiklar vi har per kategori.

Kategori	Sidevisningar 2015	Tal artiklar
Medisin	10 909 577	17 264
Historie	5 542 175	15 833
Samfunn	5 200 314	13 154
Språk og litteratur	5 190 225	18 684
Religion og filosofi	4 764 118	7 471
Realfag	4 236 304	13 932
Geografi	3 583 545	20 316
Biologi	3 146 003	11 822
Kunst og estetikk	2 662 412	24 416
Teknologi og industri	2 564 983	16 760
Økonomi og næringsliv	951 895	2 885
Psykologi	791 696	812
Sport og spill	673 208	4 508
Mat og drikke	364 032	1 922
Medier	247 864	1 828

50 mest leste artiklar

#	Artikkel	Lesartal	Kategori
1	islam	90 775	Religion og filosofi, Verdensreligioner
2	jødedom	86 915	Religion og filosofi, Verdensreligioner
3	buddhisme	84 887	Religion og filosofi, Verdensreligioner
4	Andre verdenskrig	81 644	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
5	hinduisme	81 427	Religion og filosofi, Verdensreligioner
6	Den kalde krigen	75 833	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
7	Første verdenskrig	73 395	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
8	artrose	70 837	Medisin, Bevegelsesapparatet
9	Norges litteraturhistorie	66 992	Språk og litteratur, Norsk og samisk litteratur
10	Den franske revolusjon	64 541	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
11	Norge under andre verdenskrig	61 479	Historie, Norsk og nordisk historie
12	velferdsstat	60 801	Samfunn, Samfunnsfag
13	norsk språkhistorie	60 370	Språk og litteratur, Språkfamilier
14	kristendom	58 822	Religion og filosofi, Verdensreligioner
15	den industrielle revolusjon	55 540	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
16	etikk	54 271	Religion og filosofi, Filosofiens fagdisipliner
17	Norge	50 745	Geografi, Norges geografi
18	samer	50 440	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
19	demokrati	49 519	Religion og filosofi, Filosofiens fagdisipliner
20	Henrik Ibsen	49 121	Språk og litteratur, Norsk og samisk litteratur
21	vikingtiden	48 235	Historie, Norsk og nordisk historie
22	ytringsfrihet	46 811	Samfunn, Jus
23	Den islamske stat (IS)	45 733	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
24	bukspyttkjertelen	45 067	Medisin, Hormonsystemet og endokrinologi
25	parlamentarisme	44 774	Samfunn, Samfunnsfag
26	Knut Hamsun	44 556	Språk og litteratur, Norsk og samisk litteratur
27	middelalderen	43 733	Historie, Historievitenskap
28	svartedauden	42 361	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
29	pragmatisk	42 096	Språk og litteratur, Leksikografi
30	Norsk Ordbok	41 099	Språk og litteratur, Leksikografi
31	imperialisme	40 513	Samfunn, Samfunnsfag
32	Nelson Mandela	40 191	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
33	fascisme	40 031	Religion og filosofi, Filosofiens fagdisipliner
34	kommunisme	39 221	Religion og filosofi, Filosofiens fagdisipliner
35	1814	38 526	Historie, Norsk og nordisk historie
36	realisme	38 453	Språk og litteratur, Litteraturvitenskap
37	Aristoteles	38 401	Religion og filosofi, Filosofiens historie
38	FN	38 379	Samfunn, Politikk og offentlig forvaltning
39	Adolf Hitler	37 654	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
40	diabetes	36 973	Medisin, Hormonsystemet og endokrinologi
41	nordlys	36 895	Realfag, Fysikk
42	Ivar Aasen	36 232	Språk og litteratur, Språkforskere
43	nasjonalromantikk	36 143	Kunst og estetikk, Bildende kunst
44	befolkning	35 736	Samfunn, Samfunnsfag
45	maktfordelingsprinsippet	35 733	Religion og filosofi, Filosofiens fagdisipliner
46	nasjonalisme	35 580	Samfunn, Samfunnsfag
47	fotosyntese	35 375	Biologi, Planter
48	Romerriket	34 979	Historie, Verdens historie og samtidshistorie
49	Den europeiske union	33 808	Samfunn, Politikk og offentlig forvaltning
50	Vietnamkrigen	33 614	Historie, Verdens historie og samtidshistorie